Mensen hun gedrag en ingesleten patronen laten wijzigen is één van de moeilijkste dingen die er bestaan, zeker ook op vlak van mobiliteit. Hoe vaak hoorden we de afgelopen jaren niet: “ja maar, ik kan niet anders. Ik kan niet gaan werken zonder auto. Iedereen kan toch niet te voet gaan of gaan fietsen…”
Soms zijn er grote crisissen nodig om dat wel te bewerkstelligen. Wanneer de nood hoog is, zijn mensen plots creatief en passen ze op enkele dagen hun gedrag aan. Dat zien we vandaag gebeuren. Plots mogen veel mensen wel thuiswerken en zijn er geen files meer. Hajo Beeckman kan zijn ogen en oren niet geloven. Plots ontdekken we hoeveel verplaatsingen eigenlijk niet zo noodzakelijk zijn als we allemaal denken. Zelfs vergaderen kan plots op afstand gebeuren en we ontdekken dat het best werkt. Het kost initieel wat tijd om de goede tools te zoeken en te leren omgaan met headset en webcam, maar het werkt. En bovenal, ook al vervangt het een fysieke vergadering niet helemaal, toch hoeft het niet minder efficiënt te zijn. Integendeel, de verplaatsingstijd hebben we alvast gewonnen.
Dat deze crisis onze maatschappij en ons leven op zijn grondvesten doet daveren is zacht uitgedrukt. Vele mensen zijn angstig voor hun eigen gezondheid, dat van hun naasten of collega’s. En mensen die vooruit denken, bouwen in hun hoofd scenario’s voor de toekomst. Angst en depressiviteit liggen dicht bij elkaar. “’t Is allemaal naar de wuppe”, je hoort het her en der mensen zeggen. Maar er zijn gelukkig nog veel meer mensen die er de moed inhouden en hun uiterste best doen om positief vooruit te kijken. Ook al lukt me dat niet altijd, ik probeer zoveel mogelijk tot die laatste groep te horen.
Laat ons eens een positief scenario voor mobiliteit bouwen. Eerst en vooral zie je dat nu in deze semi-lockdown gebeuren. Veel meer mensen stappen en fietsen en gebruiken niet of veel minder hun auto. Dat moet onvermijdelijk leiden tot minder ongelukken, meer rust en een veel betere luchtkwaliteit. Tenminste als de hoogvliegers die zich nu ongenaakbaar achten, in toom gehouden worden.
En de nabije toekomst? Iedereen hoopt natuurlijk dat we snel weer tot de orde van de dag zullen overgaan. Dit is lang niet zeker, maar zelfs als dit gebeurt zullen veel mensen hun oude, gekende patronen opnieuw opnemen. Toch hoop ik dat we vanaf dan beter gaan nadenken over onze mobiliteit en onze verplaatsingen. Zijn ze echt nodig? Kan deze vergadering niet online? Kan ik voortaan niet 2 of 3 dagen per week thuiswerken? Moet ik persé die vakantie nemen en zo ja, kan het dan niet wat dichterbij? En als ik me toch verplaats, neem ik dan toch niet beter het openbaar vervoer of de fiets? We zien nu dat ons gedrag veranderen kan, nu moeten we deze verandering alleen duurzaam zien te maken.
Ook voor de overheid liggen er grote uitdagingen klaar. Kunnen we deze crisis gebruiken om ook de systemen achter onze mobiliteit nu eindelijk aan te pakken? Stoppen met zinloze wegverbredingen die bovendien miljarden kosten die we meer genoeg elders zullen nodig hebben. Stoppen met een dolgedraaide luchtvaartsector ongebreideld te steunen en het internationaal spoorverkeer nu eens goed op de rails krijgen.
Crisissen zijn uitdagingen. Het kan fout lopen, maar het kan ook een serieuze wakeup call zijn en zorgen voor die veranderingen die vaak als ‘onmogelijk’ of ‘onhaalbaar’ werden weggezet. Zorgen we samen voor dat positief duurzaam verhaal?