4 keer STOP

Bij een recent bezoek aan de Verenigde Staten werd ik voor het eerst geconfronteerd met het fenomeen ‘4 way STOP’ op kruispunten. Ik had dit nog niet eerder gezien en wist aanvankelijk niet zo goed wat er nu precies van mij verwacht werd. Een woordje uitleg.

In de Verenigde Staten zie je veel minder rotondes dan in Europa. Met de vele rechte wegen zijn de meeste kruispunten ook gewoon ‘rechttoe, rechtaan’. Om het aantal ongelukken op kruispunten in te dijken en de snelheid te drukken, ontstonden er zogenaamde ‘4 way STOPs’. Hoe werkt dit? Van welke kant je ook komt, je moet verplicht stoppen. Diegene die het eerste op het kruispunt aankwam, mag het eerst vertrekken. Als twee voertuigen tegelijk aankomen, geldt de voorrang van rechts. Een vrij simpel systeem, dat inderdaad effectief het aantal ongevallen drastisch lijkt te reduceren. Doordat iedereen moet stoppen, is de snelheid van het aankomend verkeer op het kruispunt immers 0. Zelfs als er botsingen voordoen, zijn de gevolgen meestal zeer klein, gezien de lage snelheid. Bovendien heeft het dus inderdaad op doorgaande wegen een snelheidsremmend effect.

Ook voor fietsers gelden trouwens dezelfde regels, zij worden ook beschouwd als een voertuig. Maar daar knelt natuurlijk al een eerste keer het schoentje. Als een fietser aan elk kruispunt moet stoppen, is het tijdsverlies groot en het opnieuw vertrekken kost veel energie en spierkracht. Dit betekent dat dit soort kruispunten in feite het fietsen ontmoedigt.

Maar ook voor autoverkeer zijn de effecten niet éénduidige positief. Sowieso vertraagt het de doorstroming, maar veroorzaken al die, vaak onnodige stops, extra uitstoot. Elk voordeel heeft zijn nadeel, is dus ook hier van toepassing. Toch maar rotondes dan? Qua doorstroming zijn ze zeker beter en  ook de luchtkwaliteit heeft er minder onder te leiden. Ook het aantal ongevallen zal zich vast in dezelfde grootorde bevinden. Maar, er is wel een grote maar. Fietsers zijn doorgaans in de voorrang bij rotondes, maar bevinden zich, bij een slechte aanleg, gemakkelijk in de dode hoek van auto’s of vrachtwagens. Helaas vinden we in België meer slechte dan goede uitvoeringen van rotondes. Op kleine en niet al te drukke kruispunten kan het wel, als de fietsers goed zichtbaar zijn en de signalisatie duidelijk is. De rotonde moet groot genoeg zijn, zodat fietsers aan de buitenkant van de rotonde rijden en er aan elk mogelijk conflictpunt voldoende zichtbaarheid ontstaat voor de doorrijdende fietsers.

Op drukke kruispunten blijft het vaak erg gevaarlijk voor fietsers. Hen uit de voorrang halen is dan weer erg ontmoedigend voor fietsers en op de ene rotonde voorrang geven aan fietsers en op andere rotondes dan weer niet, maakt de situatie voor automobilisten er ook niet duidelijker op. Meer en meer zie je dan ook, bvb in Nederland, ondergrondse of bovengrondse rotondes voor fietsers. Een dure, maar wel de meest veilige oplossing voor fietsers voor grote rotondes met veel verkeer.

Nog even terug naar die 4 way stops. Misschien zou het een betere oplossing zijn om fietsers wel te laten doorrijden en dus altijd voorrang te geven op deze kruispunten. Auto’s moeten sowieso stoppen en voorrang geven. Als er iemand weet heeft van een kruispunt waar dit principe al toegepast werd, laat het gerust weten. En wie weet kunnen 4way stops in de toekomst ook hier een alternatief worden voor verkeerslichten of rotondes.